Zbiór esejów inspirowany 160. rocznicą wybuchu powstania styczniowego. Stała się ona okazją do ponownej refleksji nad znaczeniem zrywu z 1863 r., jego obecnością w pamięci Polaków, Litwinów i Ukraińców oraz wpływem na losy tych narodów. Książka towarzyszy wystawie organizowanej przez Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum i Lietuvos nacionalinis muziejus.
W polskiej pamięci historycznej powstanie styczniowe trwa w przejmujących i zapadających w serce scenach przedstawionych w grafikach Artura Grottgera. Oglądając obrazy potyczek, biwaków i patroli, wspominamy dramatyczny bój Polaków. Wyobraźnia i pamięć podsuwają nam wizerunki postaci, sceny z walk oraz zesłania na Sybir. Najważniejszym jednak obrazem jest wizja wielkiego zrywu narodowego, który opierał się na ogromnej determinacji setek tysięcy osób.
prof. dr hab. Wojciech Fałkowski
