Włoskie quattrocento stanowiło przełom w sztuce europejskiej i zapoczątkowało nowatorskie trendy na całym kontynencie na następne dwa stulecia. Powstał odmienny sposób malowania, wyraźnie widać inne podejście do ludzkiego ciała, nagle odkryto perspektywę, a prekursorscy twórcy zaczęli pokazywać, wprawdzie ostrożnie i z zastrzeżeniami, osobowość przedstawianych postaci. Inspiracją był dorobek starożytności – przede wszystkim czerpali z wiedzy zawartej w pracach wielkich myślicieli i artystów, następnie ze sztuki Aten i Rzymu oraz z żywej tradycji historycznej, na koniec zaś z mitów i legend trwających niezmiennie w czasach późnego średniowiecza. Wielki proces powstawania nowej świadomości, a w efekcie nowej cywilizacji europejskiej jest rzeczywistym tematem naszej wystawy.
Fascynacja wspaniałym dorobkiem Aten i Rzymu trwa po dziś dzień, ale nieczęsto możemy obserwować proces odkrywania i – w rzeczy samej – odsłaniania znakomitych dokonań starożytności. Poszukiwanie wzorów, nowatorskie łączenie odkrytych inspiracji z kanonami twórczości stosunkowo niedawno powstałymi stanowiło owoc pracy setek doskonałych rzemieślników i całej rzeszy wielkich mistrzów, prawdziwych geniuszy, którym tą wystawą składamy hołd. Jednocześnie ekspozycja o narodzinach renesansu jest kolejnym ważnym etapem budowania reprezentatywnego zbioru sztuki włoskiej z XIV i XV w.
prof. dr hab Wojciech Fałkowski
